เปิดตำนาน องค์พระปฐมเจดีย์ ใครเป็นคนสร้างและสร้างขึ้นเมื่อใด

วันนี้ Thainews ขอพาไปย้อนตำนานการสร้างพระปฐมเจดีย์ องค์พระปฐมเจดีย์ที่ใหญ่และสูงที่สุดในประเทศไทย องค์พระปฐมเจดีย์ เป็นปูชนียสถานอันสำคัญของประเทศไทย มีประวัติความเป็นมายาวนาน เชื่อว่าเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุขององค์พระโคตมพุทธเจ้า

พระปฐมเจดีย์ ประวัติ ย้อนยุคไปประมาณ 1,000 – 1,600 ปี ดินแดนแถวนครปฐม ราชบุรี และอำเภออู่ทองในจังหวัดสุพรรณบุรีในขณะนี้ เป็นอาณาจักรที่เจริญรุ่งเรือง มีชื่อว่า ทวาราวดี มีเมืองศรีวิชัย หรือ นครปฐมในปัจจุบัน เป็นเมืองศูนย์กลางการติดต่อกับต่างประเทศ คือ จีน อินเดีย ชวา จากหลักฐานโบราณวัตถุที่ขุดได้ ยืนยันว่า เป็นจุดที่มีการติดต่อและรับเอาศิลปวัฒนธรรมจากต่างประเทศเข้ามาในสมัยนั้น 

มีตำนานเรื่องสร้างพระปฐมเจดีย์เล่าสืบต่อกันมาหลายเรื่อง เช่น พญากง กษัตริย์แห่งเมืองศรีวิชัย มีพระโอรสองค์หนึ่งชื่อ พญาพาน ที่ได้ชื่อนี้ก็เพราะขณะประสูติ พระพี่เลี้ยงได้เอาพานทองรองรับ ขอบพานกระแทกเอาหน้าผากจนเป็นแผลติดตัวไปตลอด 

โหรได้ผูกดวงทำนายพระกุมารว่าเป็นผู้มีบุญญาธิการมาก จะได้เป็นกษัตริย์ต่อไปในภายภาคหน้า แต่ทว่าจะกระทำความผิดร้ายแรงถึงขั้นปิตุฆาต พญากงจึงสั่งให้นำพระกุมารไปฆ่าเสียมหาดเล็กนำพระกุมารไปถึงป่าไผ่ ก็ไม่กล้าฆ่า เอาทิ้งไว้ตรงนั้น

ต่อมา ยายพรม ซึ่งมีบ้านอยู่ใกล้ๆ ได้ยินเสียงเด็กร้อง จึงนำไปดูแลด้วยความสงสาร แค่ครั้นจะเลี้ยงดูต่อไป ตนเองก็มีฐานะยากจนและมีลูกหลานอยู่มากแล้ว จึงยกให้ ยายหอม เพื่อนบ้าน ยายหอมก็ฟูมฟักเลี้ยงดูพระกุมารด้วยความรัก จนเติบโตเป็นหนุ่มหน้าตาหมดจดงดงาม 

วันหนึ่งพระกุมารเดินทางท่องเที่ยวไปจนถึงเมืองสุโขทัย พบช้างเชือกหนึ่งตกมันอาละวาด ด้วยบุญญาบารมีที่มีมาแต่กำเนิด พระกุมารจึงทำให้ช้างตกมันนั้นกลับเชื่องได้ ความทราบถึงพระเจ้ากรุงสุโขทัย จึงทรงชุบเลี้ยงพระกุมารเป็นราชบุตรบุญธรรม

และวันหนึ่งก็ทรงมอบหมายให้พญาพานนำกองทัพไปตีเมืองศรีวิชัย พญากงออกมารับศึก จึงถูกพญาพานฆ่าตายโดยไม่รู้ว่าเป็นพ่อแท้ๆ ของตัวเอง ตามธรรมเนียมของผู้ชนะ เมื่อพญาพานเข้ายึดเมืองศรีวิชัย ทรัพย์สมบัติของพญากงก็ตกเป็นของพญาพานทั้งหมด รวมทั้งมเหสีซึ่งเป็นแม่แท้ๆของพญาพาน แต่ขณะที่พญาพานจะเสด็จขึ้นไปตำหนักพระมเหสี เทพยดาก็แปลงร่างลงมาเป็นแมวแม่ลูกอ่อนนอนขวางบันได แล้วส่งเสียงปรามลูกแมวที่กำลังอ้อนจะกินนมให้พญาพานได้ยินว่า

"อย่าเอ็ดไป คอยดูลูกจะเข้าหาแม่" พญาพานแปลกใจ แต่พอก้าวขึ้นบันได ก็ได้ยินแม่แมวพูดซ้ำอีก จึงทรงตั้งจิตอธิษฐานว่า ถ้าหากพระมเหสีเป็นแม่แท้ๆ ของตัวแล้ว ก็ขอให้มีน้ำนมไหลออกมาจากทรวงอกของนาง และแล้วก็เกิดเหตุอัศจรรย์ มีน้ำนมหลั่งออกมาจริงๆ พระนางเองก็สังหรณ์ใจในแผลเป็นที่หน้าผากของพญาพาน เมื่อแม่ลูกลำดับความกันจึงรู้ความจริงทั้งหมด

พญาพานโกรธที่ยายหอมปกปิดเรื่องนี้จนตนต้องทำบาปถึงปิตุฆาต จึงสั่งให้จับยายหอมไปฆ่าเสีย ทุกเรื่องเล่าลงท้ายเหมือนกันว่า พระกุมารสำนึกบาปที่ได้ฆ่าผู้มีพระคุณไปถึง 2 คน จึงได้สร้างพระเจดีย์สูงเท่านกเขาเหินเป็นการไถ่บาปให้เบาลง ตามคำแนะนำของสมณะชีพราหมณ์

องค์หนึ่งคือพระปฐมเจดีย์ ไถ่บาปที่ได้ฆ่าผู้ให้กำเนิด และอีกองค์หนึ่งคือพระประโทน เพื่อไถ่บาปที่ได้ฆ่ายายหอมผู้เลี้ยงดูมา พระปฐมเจดีย์และพระประโทนถูกทอดทิ้งไว้ในป่าหลายร้อยปี จนในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ขณะพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงผนวชอยู่ ได้ธุดงค์ไปพบเข้า ทรงเห็นว่าเป็นเจดีย์ใหญ่กว่าทุกเจดีย์ในประเทศไทยหรือประเทศใกล้เคียง

จึงกราบทูลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯให้ทรงบูรณปฏิสังขรณ์ แต่รัชกาลที่ ๓ ตรัสว่า "เป็นของรกอยู่ในป่า จะปฏิสังขรณ์ขึ้นมาก็ไม่เกิดประโยชน์อันใดนัก" 

พระปฐมเจดีย์ มีกี่รูปแบบ พระปฐมเจดีย์จึงถูกทอดทิ้งอยู่ในป่าต่อไป จนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์ จึงโปรดให้สร้างเจดีย์ทรงลังกา เป็นรูประฆังคว่ำครอบเจดีย์เดิมซึ่งมีพุทธบัลลังก์เป็นฐาน โดยเจดีย์ใหม่มีความสูงถึง ๑๒๐ เมตร เส้นผ่าศูนย์กลางฐานวัดได้ ๖๐ เมตร มียอดนพศูลและมหามงกุฎสวมยอดไว้อีกทีหนึ่ง ทั้งยังโปรดฯ ให้สร้างเจดีย์จำลององค์เก่าที่ถูกครอบไว้ทางทิศใต้ของพระปฐมเจดีย์ด้วย เพื่อให้เห็นว่าเจดีย์เดิมมีรูปร่างสัณฐานเป็นอย่างไร

ต่อมารัชกาลที่ ๕ ทรงเห็นว่าบริเวณรอบพระปฐมเจดีย์ยังเป็นป่าเปลี่ยวรกร้าง ที่ทำการของรัฐบาลก็ต้องไปอาศัยอยู่ในระเบียงและวิหารรอบพระเจดีย์ จึงโปรดให้ย้ายเมืองนครไชยศรีจากตำยลท่านามาอยู่บริเวณพระปฐมเจดีย์ โดยวางผังเมืองใหม่ สร้างอาคารต่างๆขึ้น ตัดถนนหลายสาย สร้างตลาด ทำให้ผู้คนอพยพเข้ามาอยู่มาก ทรงให้นำกระเบื้องเคลือบสีเหลืองส้มติดรอบพระเจดีย์ แต่ไม่แล้วเสร็จในรัชกาล พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ

โปรดให้ทำต่อจนเสร็จสมบูรณ์ และทรงอัญเชิญพระพุทธรูปโบราณ ปางมารห้ามญาติ ซึ่งทรงพบที่เมืองสวรรคโลกในสภาพชำรุด เหลือแต่พระเศียร พระหัตถ์ และพระบาท นำมาต่อเติมจนเต็มองค์ ประดิษฐานไว้ในซุ้มพระวิหารด้านทิศเหนือ ซึ่งถือว่าเป็นด้านหน้าขององค์พระปฐมเจดีย์ ถวายพระนามว่า "พระร่วงโรจนฤทธิ์ ศรีอินทราทิตย์ธรรโมภาส มหาวชิราวุธราชปูชนียบพิตร" ซึ่งต่อมาใต้ฐานพระพุทธรูปองค์นี้ได้เป็นที่บรรจุพระสรีรังคารของ ร.๖ ตามพระราชประสงค์ของพระองค์ก่อนสวรรคตด้วย

พระปฐมเจดีย์ อาณาจักร องค์พระปฐมเจดีย์ปัจจุบันนี้ เป็นพระเจดีย์ทรงลังกา แบบสุโขทัย สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งสร้างครอบเจดีย์เดิมถึงสององค์ ได้แก่ เจดีย์ทรงสถูปสาญจีตามแบบอินเดียยุคพระเจ้าอโศกมหาราช และเจดีย์ทรงขอมโบราณ

พระปฐมเจดีย์ อยู่ภาคไหน วัดพระปฐมเจดีย์ เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร ตั้งอยู่ที่ ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม มีจุดเด่นที่สำคัญคือ พระปฐมเจดีย์ หรือ พระธมเจดีย์ ซึ่งเป็นเจดีย์ที่ใหญ่และสูงที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย

พระปฐมเจดีย์ ขอพรเรื่องอะไร ความเชื่อและวิธีการบูชา การนมัสการพระปฐมเจดีย์ถือเป็นสิริมงคลและได้อานิงส์อย่างมาก เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า นอกจากนี้ชาวนครปฐมเชื่อว่าพระร่วงโรจนฤทธิ์นั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ยิ่งนัก หากใครอธิษฐานขอพรสิ่งใดก็มักจะได้รับสิ่งนั้นสมดังปรารถนาในทุกประการ

 ขอบคุณข้อมูล / ภาพ จาก : คุณ โรม บุนนาค,  วิกิพีเดีย / โซเชียลมีเดีย