การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์หลังทำนา ให้ได้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพ

ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์  เป็นพืชไร่ที่มีศักยภาพที่จะปลูกในพื้นที่นาหลังเก็บเกี่ยวข้าวนาปี  เนื่องจากมีอายุสั้น  ประมาณ 100-110 วัน  ใช้น้ำน้อยกว่าการทำนา ช่วยลดการระบาดของโรคและแมลงศัตรูในนาข้าว

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์หลังนาให้ได้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพ

การเลือกพื้นที่ปลูก

ควรเลือกพื้นที่ที่มีแหล่งน้ำเพียงพอตลอดฤดูกาลปลูก หลีกเลี่ยงพื้นที่ ราบลุ่มต่ำและระบายน้ำยาก

 

วันปลูก

ควรกำหนดวันปลูกข้าวโดยการกำหนดวันปลูกข้าวโพดไว้ล่วงหน้า เช่น หากต้องการปลูกข้าวโพดในเดือนตุลาคม    จะต้องปลูกข้าวในเดือนมิถุนายน  หรือ  ถ้าปลูกล่าช้า  เกษตรกรจะต้องเก็บเกี่ยวข้าวให้เสร็จภายในเดือนพฤศจิกายน  หากเก็บเกี่ยวในเดือนธันวาคม  จะทำให้ปลูกข้าวโพดล่าช้าถึงเดือนมกราคม  ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตข้าวโพด

วันปลูกที่เหมาะสมของข้าวโพดในฤดูแล้ง คือ เดือนพฤศจิกายน - ธันวาคม ซึ่งหากปลูกได้เร็วจะทำให้ต้นข้าวโพดมีการเจริญเติบโตดี  และระยะออกดอกไม่ตรงกับช่วงที่อุณหภูมิสูง การปลูกข้าวโพดในช่วงนี้ ในปีที่มีอุณหภูมิค่อนข้างต่ำ จะทำให้ข้าวโพดงอกช้ากว่าปกติ  หรือแสดงอาการใบสีม่วงคล้ายขาดปุ๋ยฟอสฟอรัสในระยะต้นกล้า

การเลือกเมล็ดพันธุ์

เลือกเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพดี มีความงอกมากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ และมีความแข็งแรงสูง  เนื่องจากการปลูกข้าวโพดฤดูแล้ง   อาศัยความชื้นในดินที่หลงเหลืออยู่หลังเก็บเกี่ยวข้าวซึ่งมีค่อนข้างจำกัด

 

ลักษณะดิน

ดินนาที่เหมาะสมสำหรับปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์  ได้แก่  ดินร่วน ดินร่วนเหนียว หรือดินร่วนทราย  เนื่องจากมีการระบายน้ำดี และมีความอุดมสมบูรณ์พอสมควร

ควรหลีกเลี่ยง การปลูกข้าวโพดในดินนาที่เป็นดินเหนียวจัด เนื่องจากระบายน้ำไม่ดี และหลีกเลี่ยงดินกรดถึงกรดจัด (pH ต่ำกว่า 5.0)

 

วิธีการเตรียมดิน

- ไถดะ  โดยใช้รถไถผาล 7 หรือ รถไถเดินตาม  หลังเก็บเกี่ยวข้าวพร้อมคราดเพื่อย่อยดินและเก็บความชื้น  ทิ้งแปลงตากแดดไว้ 5-7  วัน เพื่อกำจัดวัชพืช  จากนั้นไถแปรพร้อมกับคราด 2-3 ครั้ง  เพื่อเก็บความชื้นและย่อยดินให้ร่วนซุย

- พื้นที่นาที่พื้นดินไม่สม่ำเสมอ  ต้องปรับพื้นที่ให้ราบเรียบสม่ำเสมอ ไม่มีแอ่ง หรือส่วนที่เป็นโคกและที่ดอน  เพื่อสะดวกในการให้น้ำและระบายน้ำออกจากแปลง

- พื้นที่นาที่พื้นดินไม่สม่ำเสมอ  ต้องปรับพื้นที่ให้ราบเรียบสม่ำเสมอ ไม่มีแอ่ง หรือส่วนที่เป็นโคกและที่ดอน  เพื่อสะดวกในการให้น้ำและระบายน้ำออกจากแปลง

- ควรทำร่องส่งน้ำเข้าแปลงและร่องระบายน้ำออกจากแปลงรอบๆ แปลงนา แปลงนาที่มีขนาดใหญ่หรือมีพื้นที่ตั้งแต่ 3-5 ไร่ขึ้นไป ควรทำร่องส่งน้ำและระบายน้ำกลางแปลงเพิ่มเติมทุกๆ  20-40 แถว  โดยทิศทางของร่องให้ขนานกับแถวปลูกเพื่อส่งน้ำเข้าแปลงได้อย่างทั่วถึง

วิธีการปลูก

- การปลูกแบบเป็นแถว โดยใช้รถไถเดินตามขนาดเล็ก พร้อมกับการใส่ปุ๋ยรองพื้น ระยะปลูกที่เหมาะสม คือ ระยะระหว่างแถว 70-75 เซนติเมตร ระยะระหว่างหลุม 20 เซนติเมตร จำนวน 1 ต้นต่อหลุม

- อัตราเมล็ดพันธุ์ที่เหมาะสม คือ 2.5-3.0 กิโลกรัมต่อไร่ หากจำเป็นต้องมีการปลูกซ่อม ควรปลูกซ่อมในช่วง 7-10 วันหลังปลูก

 

การใส่ปุ๋ย

   1. การใส่ปุ๋ยเคมีรองพื้น  ควรใช้ตามค่าวิเคราะห์ดิน  สูตร 15-15-15  16-16-8  16-8-8 หรือ 20-10-5 เป็นต้น  การปลูกโดยใช้เครื่องปลูก ใส่ปุ๋ยพร้อมปลูก

   2. การใส่ปุ๋ยแต่งหน้าครั้งที่ 1 และพูนโคน   เมื่อข้าวโพดอายุประมาณ 3 สัปดาห์หลังปลูก โดยใช้ปุ๋ยเคมีสูตร  46-0-0  อัตรา 15 กิโลกรัมต่อไร่ โรยข้างแถวปลูก  แล้วพูนโคนกลบ

   3. การใส่ปุ๋ยแต่งหน้าครั้งที่ 2 เมื่อข้าวโพดเริ่มออกช่อดอกตัวผู้และออกไหม โดยใช้ปุ๋ยเคมี สูตร 46-0-0  อัตรา 10 กิโลกรัมต่อไร่ โรยข้างร่องน้ำ หลังจากให้น้ำแล้ว

การให้น้ำ

การปลูกข้าวโพดโดยอาศัยความชื้นในดินที่หลงเหลืออยู่หลังเก็บเกี่ยวข้าว  ควรมีการตรวจสอบความชื้นของดินหลังเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว  

หากความชื้นของดินไม่เพียงพอสำหรับการงอกและการเจริญเติบโตในระยะแรก (1-2 สัปดาห์) ควรมีการให้น้ำก่อนปลูก โดยไถดะพร้อมกับปล่อยน้ำเข้าแปลงนา ทิ้งไว้จนความชื้นพอเหมาะสำหรับการไถพรวน

แต่ถ้าดินมีความชื้นเพียงพอ ให้ไถดะพร้อมคราดเพื่อเก็บรักษาความชื้น

ควรให้น้ำครั้งแรกหลังจากการพรวนดินพูนโคน เมื่อข้าวโพดอายุได้ประมาณ 3 สัปดาห์ หรือหลังจากนั้น   อาจจะสังเกตอาการเหี่ยวชั่วคราวของใบข้าวโพดที่เกิดขึ้นในช่วงบ่ายในการให้น้ำครั้งแรกและครั้งต่อไป หลังจากนั้นให้น้ำอีกประมาณ 2-3 ครั้ง ขึ้นอยู่กับชนิดของดินและสภาพภูมิอากาศ

ข้อควรระวังในการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์หลังนา

1. หลีกเลี่ยงพื้นที่ราบลุ่มต่ำ และน้ำท่วมขัง

2. ไถเตรียมดินเมื่อความชื้นพอเหมาะโดยเฉพาะดินเหนียว   หากไถในสภาพที่ดินมีความชื้นสูง  จะทำให้ดินเป็นก้อนโต   หากไถดินในสภาพที่ดินแห้งเกินไป จะทำให้ไถเตรียมดินยาก และไถได้ไม่ลึก

3. หลีกเลี่ยงดินเหนียวถึงเหนียวจัด ระบายน้ำไม่ดี  และหลีกเลี่ยงดินกรดถึงกรดจัด 

4. ไม่ควรปลูกหลังเดือนธันวาคม จะทำให้ผลผลิตต่ำ

 5. อย่าให้ขาดน้ำในระยะออกดอก ซึ่งเป็นระยะวิกฤตของพืช จะทำให้ผลผลิตลดลงอย่างมาก หรือให้น้ำมากเกินไปในระยะแรกจะทำให้เกิดภาวะน้ำท่วมขัง

 6. เมล็ดพันธุ์ต้องมีความงอกมากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์

 

ที่มา:

ดร.สมชาย บุญประดับ เทคโนโลยีการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ให้มีคุณภาพ เอกสารประกอบการฝึกอบรม หลักสูตรระบบการปลูกพืชที่มีข้าวเป็นหลัก 15 กุมภาพันธุ์ -10 มีนาคม 2555 ณ โรงแรมบ้านสวนรีสอร์ท อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ จัดทำโดย สถาบันวิจัยพืชไร่และพืชทดแทนพลังงาน กรมวิชาการเกษตร

สนับสนุนโดย : ปุ๋ยทิพย์