ปราสาทตาเมือนธมขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2478

กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียน “ปราสาทตาเมือนธม” เป็นโบราณสถานแห่งชาติ ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 โดยถือเป็นหนึ่งในกลุ่มโบราณสถานสำคัญทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีของประเทศไทย ซึ่งตั้งอยู่ในเขต บ้านตาเมียง ตำบลบักได อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ ติดชายแดนไทย-กัมพูชา

 

ปราสาทตาเมือนธม หรือ ปราสาทตามานธุม ตั้งอยู่ในช่องเขาตาเมือน (หรือช่องเขาตาเมียง) เทือกเขาพนมดงรัก ในเขตบ้านหนองคันนาสามัคคี หมู่ 8 ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ เป็นปราสาทขนาดใหญ่ที่สุดในอุทยานประวัติศาสตร์กลุ่มปราสาทตาเมือน ซึ่งประกอบด้วยปราสาทหินสามหลังเรียงลำดับจากขนาดใหญ่ไปขนาดเล็ก คือ ปราสาทตาเมือนธม ปราสาทตาเมือนโต๊ด และปราสาทตาเมือน

การขึ้นทะเบียนโบราณสถาน

วันที่ 8 มีนาคม 2478 ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 52 หน้า 3712 ประกาศขึ้นทะเบียนปราสาทตาเมือนธมเป็นโบราณสถานแห่งชาติไทย

ปราสาทตาเมือนธม เป็นปราสาทขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่ม (ธม เป็นภาษาเขมร แปลว่า ใหญ่) ตัวปราสาทอยู่บนเนินเขาสร้างคร่อมโขดหินธรรมชาติที่ศักดิ์สิทธิ์ในรูปของสยัมภูศิวลึงค์ และเป็นที่สำหรับประกอบพิธีกรรม

 

ลักษณะสถาปัตยกรรม

. อาคารทำจากหินทรายและศิลาแลง จัดผังรูปสี่เหลี่ยม กำแพงล้อมรอบ มีปรางค์ 3 หลังและมีบรรณาลัย (หอสมุด) 2 หลัง พร้อมสระน้ำเล็กด้านเหนือ

. หันประตูทางทิศใต้ เพื่อรองรับเส้นทางขึ้นเขาจากกัมพูชา

 

ภาพ ธิติ วรรณมณฑา (Thiti Wannamontha)